Bonifatiuskapel Dokkum

St. Bonifatius

Het wonder van de Bonifatiusbron te Dokkum

De feiten
In 1990 is het begonnen. Een echtpaar met een baby die last had van een hardnekkige hoest, bezocht de Bonifatiuskapel in Dokkum. Het had van alles gedaan om het kind van de hoest af te helpen maar tevergeefs. In de kapel is een kleine tentoonstelling ingericht met wandborden waarop het leven van Bonifatius staat beschreven en de geschiedenis van zijn verering in Dokkum. Op één van de borden staat de geschiedenis van de bron te lezen waar in de Middeleeuwen vele pelgrims naar toe trokken om te bidden voor genezing van hun ziekten en kwalen.

Lees meer: Het wonder van de Bonifatiusbron te Dokkum

Opera Bonifacius als Europees drama.

foto: Frans Andringa

Dit jaar herdenkt de provincie dat het 1250 jaar geleden is dat de Engelse missionaris Bonifatius (675-754) bij Dokkum werd vermoord. Stichting Rixt zag hierin een boeiend gegeven voor een nieuw muziektheaterwerk en trok Henk Alkema aan voor de muziek, Peter te Nuyl voor het libretto en de regie. "Wij hebben geen heiligenverklaring willen schrijven":, vertelt Te Nuijl. "Maar we hebben Bonifatius ook niet belachelijk willen maken. Dat gebeurt dus ook niet." Gaf Henk Alkema een eerste aanzet voor het libretto, Peter te Nuyl schreef de uiteindelijke operatekst. "Mijn persoonlijke uitgangspunt daarbij is geweest dat ik in zekere zin een diep religieus mens ben. Geen kerk, geen goeroe, geen stroming bevredigt me, dat is ook waar. Toch wil ik dat diep religieuze in mezelf uitdragen." Hij lacht. "Henk noem(me wel een 'reli-brettist'." De Engelse bas-bariton Mark Holland, vertolker van de rol van Bonifatius, liet zich na een week gezamenlijk repeteren naar aanleiding van de tekst ontvallen: "Als we ons op deze wereld maar bezig zouden houden met onderlinge overeenkomsten in plaats van onderlinge verschillen zou het een stuk beter met ons gaan."

Lees meer: Opera Bonifacius als Europees drama.

De Kapel

Als een zichtbaar teken van de herinnering aan de plaats waar Bonifatius stierf staat naast de bron een 2,50 meter hoog Bonifatiusbeeld, uitgevoerd in Vaurion, een Franse kalksteensoort. Het beeld is vervaardigd door G. Bolhuis, in 1907 geboren te Amsterdam. De uitbeelding is ontstaan uit het gegeven dat Bonifatius in zijn laatste ogenblikken een gewijd boek (de zogeheten Ragyndrudis-codex) boven zijn hoofd zou hebben gehouden om de slag af te weren. Op de sokkel van het beeld worden ook Crediton en Fulda, respectievelijk de geboorteplaats en de stad waar de H. Bonifatius begraven is, vermeld. Daarnaast het opschrift: HIC BONIFATIO LUMEN VITAE EXTORTUM DCCLIV HIC FRISIAE EVANGELII LUMEN EXORTUM. (vertaald: Hier werd Bonifatius het levenslicht ontnomen, 754, hier ging voor Friesland het licht van het Evangelie op). Het beeld wordt op 5 juni 1962 onthuld door de toenmalige kroonprinses, de huidige koningin der Nederlanden.

Het processiepark Als een zichtbaar teken van de herinnering aan de plaats waar Bonifatius stierf staat naast de bron een 2,50 meter hoog Bonifatiusbeeld, uitgevoerd in Vaurion, een Franse kalksteensoort. Het beeld is vervaardigd door G. Bolhuis, in 1907 geboren te Amsterdam. De uitbeelding is ontstaan uit het gegeven dat Bonifatius in zijn laatste ogenblikken een gewijd boek (de zogeheten Ragyndrudis-codex) boven zijn hoofd zou hebben gehouden om de slag af te weren. Op de sokkel van het beeld worden ook Crediton en Fulda, respectievelijk de geboorteplaats en de stad waar de H. Bonifatius begraven is, vermeld. Daarnaast het opschrift: HIC BONIFATIO LUMEN VITAE EXTORTUM DCCLIV HIC FRISIAE EVANGELII LUMEN EXORTUM. (vertaald: Hier werd Bonifatius het levenslicht ontnomen, 754,hier ging voor Friesland het licht van het Evangelie op). Het beeld wordt op 5 juni 1962 onthuld door de toenmalige kroonprinses, de huidige koningin der Nederlanden. In het fraaie park rondom de kapel staan 14 kruiswegstaties van de beeldend kunstenaar Jacq. Maris uit Malden opgesteld. Deze staties, in terracotta uitgevoerd, zijn opgenomen in kleine kapelachtige bouwsels, opgegetrokken uit kloostermoppen afkomstig van de vele reeds lang afgebroken kloosters in de omgeving. Bijzondere aandacht vragen we voor de 12^e statie, waarin een gedenkplaat voor professor Dr. Titus Brandsma is opgenomen. Op de plaat staat de strofe van een vers dat hij schreef tijdens zijn gevangenschap in Scheveningen in de Tweede Wereldoorlog.

Rondom de Kapel

Over het ontstaan van de bron zijn verschillende legenden in omloop. De ene vertelt van het paard van Bonifatius dat met zijn poot op de grond stapte waarna het water uit een wel tevoorschijn kwam. Het verhaal uit de Latijnse levensbeschrijving van Willibald vertelt dat deze bron waaruit zoet water welde, op wonderlijke wijze ontdekt werd tijdens het opwerpen van de terp kort na de moord. De prefect Abba, die namens de Frankische koning Pippijn de werkzaamheden leidde, reed met zijn gevolg om de heuvel heen. Het paard van een van hen zakte plotseling in de weke bodem weg; toen het met vereende krachten eruit getrokken was, welde zoet water op. Een andere legende luidt: Bonifatius op zoek naar zoet water tikte met zijn bisschopsstaf op de grond en daar ontstond de bron. De bron is eeuwenlang van groot belang geweest voor de watervoorziening van Dokkum; ook de bierbrouwerijen profiteerden van het water uit de Fontein (bron).

Van oudsher werd aan de bron geneeskrachtige werking toegeschreven. In 1990 kwam dit extra in de publiciteit nadat een kind, gedompeld in het water van de bron, op niet verklaarbare wijze plotseling werd genezen van haar kinkhoest. Sindsdien hebben talloze mensen "heil ervaren" en "kracht geput" door met het water in aanraking te komen. Sedert 1993 is de bron door middel van een buizensysteem binnen de omheining van het Bonifatiuspark gebracht. De beeldend kunstenaar F. Ram te Hogebeintum heeft in en rond de waadplek de kracht van het water en de figuur van Bonifatius trachten te symboliseren door het aan te brengen van een zonnewijzer en een wereldbol. Tevens is een voorziening aangebracht van waaruit op eenvoudige wijze bronwater kan worden getapt.

De Bonifatiuskapel

In 1934 begon men naar het ontwerp van architect M. W. Valk uit 's Hertogenbosch met de bouw van de kapel met ca. 2.000 zitplaatsen. De eerste steen werd op Bonifatiusdag, 5 juni 1934 gelegd door mgr. Vaas, de deken van Leeuwarden. Reeds twee maanden later, op 6 augustus kon mgr. J. H. G. Jansen, aartsbisschop van Utrecht, de kapel inwijden en het altaar consacreren. Men betreedt de kapel door een driedelige, rondbogige toegangspoort. Zowel de muren van de poort als de wanden van de kapel zijn uitgevoerd in grote gele kloostermoppen: bakstenen in een formaat, waarmee in de middeleeuwen kerken en kloosters werden gebouwd. Deze stenen werden gebakken op de steenfabriek Schenkeschans bij Leeuwarden. Bij het ontwerp had de architect zich aan de Romaanse vormen gehouden. De bezoeker denkt dat hij een Romeins amfitheater betreedt. De zitplaatsen in het halfrond voor de pelgrims zijn zo gebouwd dat het priesterkoor met altaar dat zich in een ronde abscis bevindt, van alle kanten goed zichtbaar is. Altaar en zitplaatsen zijn overkapt door een dak met zichtbare houtconstructie, terwijl het niet overdekte deel, de lichthof, de gelovigen tijdens de Eucharistieviering met de natuur verbonden houdt. Boven de zitplaatsen bevindt zich over de hele omtrek van de kapel een processiegang. Aan de wanden is een permanente expositie te zien met de geschiedenis van de H. Bonifatius. De tentoonstellingsborden worden onderbroken door kleine glas-in-lood ramen.

Bonifatiuskapel

Interieur van de pelgrimskapel in de zuidelijke hoek van de Bonifatiuskapel

Aan de rechterkant van de processiegang bevindt zich nog de Pelgrimskapel. In de wand achter het altaar van die kapel zijn drie kleine brandgeschilderde ramen te zien, in 1965 vervaardigd door Broeder Aquino van Dijk uit Wolvega. Ze stellen symbolisch voor: Page met hond (symbool van trouw en waakzaamheid), Vrouw met wereldbol en vlam (symbool van geloof) en Monnik met kap (de H. Bonifatius, trekkend door het Friese land om het geloof te verkondigen). Er zijn tevens een aantal herinneringen aan de Z. Titus Brandsma O.Carm, van wie al eerder sprake was, te zien.

Zie ook de eigen site